چشمانداز بازار فولاد در آستانه تغییر
نگاهی به تأثیر مازاد تولید چین، گرایش به فولاد سبز و وضعیت ایران
🔹 اهمیت فولاد: ساختوساز، زیرساخت و ستون اقتصاد
فولاد فلزی است که تقریباً در همه بخشهای زیرساختی، ساختمانی، صنعتی و عمرانی نقش دارد. از جاده و پل گرفته تا ساختمان و خطوط مترو و کارخانهها.
به همین خاطر تقاضای جهانی فولاد به شدت به روند ساختوساز، توسعه زیرساخت و سلامت کلی اقتصاد کشورها وابسته است.
🌍 مازاد تولید چین و تأثیر جهانی
• بر اساس گزارشهای رسمی، مازاد ظرفیت فولاد جهانی در سال ۲۰۲۵ ممکن است به بیش از ۶۸۰ میلیون تن برسد.
• با اینکه تقاضای داخلی فولاد در چین کاهش یافته، تولید قابل توجه باقی مانده؛ به همین دلیل صدور فولاد چینی به بازارهای بینالمللی جهش کرده است. برای مثال، صادرات فولاد چین در ۱۱ ماه نخست ۲۰۲۵ به حدود ۱۰۷.۷ میلیون تن رسیده است.
• این مازاد تولید و صادرات عظیم عملاً فشار سنگینی بر قیمت فولاد جهانی میآورد؛ رقابت را تشدید میکند و صادرکنندگان دیگر کشورها را در شرایط دشوار قرار میدهد.
• بنابراین وقتی بازار جهانی فولاد تحت فشار عرضه بیش از تقاضا باشد، دوره تثبیت قیمت یا حتی کاهش قیمت شروع میشود عاملی که میتواند سودآوری تولیدکنندگان فولاد در کشورهای مختلف را تحت تأثیر قرار دهد.
🟢 فولاد «سبز» و فشار زیستمحیطی — تغییر مسیر اجتنابناپذیر
• طبق گزارش World Steel Association، فولاد خام در ۲۰۲۳ به ازای هر تن تولید، حدود ۱.۹۲ تن CO₂ منتشر کرده است.
• با توجه به مسئولیت بالای فولاد در انتشار کربن جهانی، حرکت به سمت تولید فولاد با انتشار کمتر — «فولاد سبز» — یکی از اولویتهای صنعت است.
• این تغییر سیاست — به ویژه در کشورهای پیشرفته و مناطقی که سیاست زیستمحیطی سخت دارند — تقاضا برای فولادهای کمکربن/سازگار با محیط زیست را افزایش میدهد؛ فرصتی است برای تولیدکنندگانی که آماده سرمایهگذاری و نوآوری باشند.
• لذا در دهه پیشرو، ترکیب رقابت قیمت (به دلیل مازاد عرضه) + فشار زیستمحیطی + تقاضای فولاد سبز میتواند شکل بازار فولاد را تغییر دهد، و فولاد «کثیف» — یعنی ساختهشده با روش سنتی — ممکن است کنار گذاشته شود.
🇮🇷 وضعیت پیچیده برای ایران
• در شرایطی که بازار جهانی فولاد تحت فشار است، کشورهایی مثل ایران که با چالشهایی مثل نوسان قیمت ارز، بحران انرژی یا تأمین مواد اولیه دست و پنجه نرم میکنند، وضعیت دشوارتری دارند. تطبیق با استانداردهای فولاد سبز و همچنین رقابت با فولاد ارزان صادراتی، نیازمند سیاستگذاری دقیق و سرمایهگذاری است.
• اگر ایران بتواند در مسیر تولید فولاد کمکربن حرکت کند، شاید بتواند از فرصت «تقاضای فولاد سبز» بهره ببرد؛ در غیر این صورت ریسک کاهش سهم بازار جهانی یا داخلی وجود دارد.
• همچنین با توجه به نبود ثبات در بازار جهانی فولاد، تصمیمگیری در بخش ساختوساز و پروژههای عمرانی داخلی نیز با چالش مواجه میشود — یعنی هم هزینه و هم ریسک بیشتر.
✅چرا آینده فولاد پرفراز و نشیب است؟
• فولاد همچنان ستون فقرات اقتصاد ساختوساز و زیرساخت در دنیاست؛ بنابراین وضعیت اقتصاد کلان و پروژههای ساختوساز تعیینکننده است.
• مازاد تولید چین و صادرات گسترده، قیمت و رقابت را تحت فشار گذاشته این یعنی فولاد ارزانتر برای خریداران، اما مشکل برای تولیدکنندگان جدی.
• فشار زیستمحیطی و گرایش به فولاد کمکربن، بازار را به سمت نوآوری و تغییر میبرد تولیدکنندگان باید خود را با این مسیر وفق دهند.
• برای ایران، هم فرصت (فولاد سبز) وجود دارد هم تهدید (رقابت، نوسان و عدماطمینان)؛ سیاست و برنامهریزی مهماند
